واریکوسل بیماری است که در آن سیاهرگ‌های خروجی از بیضه بزرگ یا گشاد می‌شوند زیرا دریچه‌هایی که جریان خونی که از بیضه به سمت بدن می‌رود را کنترل می‌کنند دچار مشکل می‌شوند. در نتیجه خون در عروق طناب اسپرماتیک، طنابی که از بیضه به سمت بدن می‌رود جمع می‌شود. واریکوسل یک بیماری تقریباً شایع است که یک مرد از هر پنج نفر به آن مبتلا می‌شوند. واریکوسل بیشتر در زمان نوجوانی ایجاد می‌شود اما ممکن است در هر دوره دیگری در زندگی مردان نیز اتفاق بیفتد. به دلیل آناتومی خاص بدن مردان، واریکوسل در سمت چپ شایع‌تر است اما ممکن است در سمت راست یا هر دو طرف و در طناب اسپرماتیک نیز ایجاد شود.
طبقه‌بندی انواع واریکوسل
- گرید 1: در این دسته، سیاهرگ‌های از کار افتاده قابل مشاهده نیستند. پزشک در هنگام انجام معاینات فیزیکی و انجام مانور والسالوا می‌تواند ابتلا به این بیماری را تشخیص دهد مانور والسالوا یک تمرین تنفسی است که از آن به عنوان ابزار تشخیصی استفاده می‌شود.
- گرید 2: واریکوسل در این گرید همچنان غیر قابل مشاهده است اما پزشک می‌تواند حتی بدون انجام مانور والسالوا نیز آن را تشخیص دهد.
- گرید 3: واریکوسل در این گرید به راحتی از طریق اسکروتوم قابل تشخیص است و نیازی به انجام معاینات فیزیکی برای تشخیص این بیماری وجود ندارد.
علل
ما دوباره به بحث در مورد قدرت جاذبه بازمی‌گردیم. سیاهرگ‌ها دارای دریچه‌هایی هستند که جریان خون را به سمت قلب هدایت می‌کنند و از بازگشت آن به سمت پایین ممانعت می‌کنند. این نوع اتفاقات زمانی که شما ایستاده‌اید بروز می‌کند. اگر این دریچه‌ها نشت کنند، جریان خون در سیاهرگ خروجی از واریکوسل معلق می‌ماند. اتفاقات مشابهی در عروق واریسی پا نیز می‌افتد. هنوز کسی به علت از کار افتادن این دریچه‌ها پی نبرده است. در مردان مسن‌تر، انسداد سیاهرگ‌های بزرگ‌تر در قسمت میانی بدن ممکن است باعث ابتلا به واریکوسل در اسکروتوم شود. این اتفاق بیشتر در مردان بالای 40 سال می‌افتد که می‌تواند نشانه وجود یا رشد تومور در کلیه‌ها باشد.
علائم واریکوسل بیضه
در بیشتر مردان مبتلا به واریکوسل علامتی دیده نمی‌شود. برخی مردان ناراحتی‌های مبهمی در بیضه آسیب‌دیده خود احساس می‌کنند به خصوص در هنگام ورزش کردن، ایستادن‌های طولانی مدت یا در پایان روز. این ناراحتی‌ها معمولاً زمانی که فرد دراز می‌کشد بهتر می‌شود. بیضه در سمت مبتلا به واریکوسل ممکن است کوچک‌تر از حد نرمال خود باشد. اگر واریکوسل در دوران کودکی درمان شود، بیضه رشد کرده و به سایز طبیعی خود می‌رسد. زمانی که واریکوسل در بزرگسالی درمان شود، سایز بیضه تغییر نکرده و بزرگ نمی‌شود.
ابتلا به واریکوسل چه مشکلاتی ایجاد می‌کند؟
مشکل اصلی ناشی از ابتلا به واریکوسل، درد و ناباروری و ناتوانی در فرزندآوری مردان مبتلا است. این اصلی‌ترین دلیلی است که مردان تمایل به درمان بیماری خود دارند. همه دردهای ناحیه تناسلی مربوط به واریکوسل نیست. اگر شما دچار درد هستید لطفاً در مورد علائم خود به پزشک مشورت کنید.
تشخیص
پزشک با انجام معاینات فیزیکی و لمس یا احساس طناب اسپرماتیک می‌تواند ابتلا به واریکوسل را تشخیص دهد. واریکوسل به شکل یک احساس مانند وجود کرم یا حشره در کیسه اسکروتال توصیف می‌شود. همان طور که توضیح داده شد، بیضه مبتلا به واریکوسل ممکن است کوچک‌تر از بیضه دیگر باشد. در برخی موارد، پزشک از سونوگرافی برای تأیید تشخیص کمک می‌گیرد. اولتراسوند یا سونوگرافی یا اولتراسونوگرافی فرایندی است که امواج صوتی با فرکانس بالا را از بافت‌های بدن عبور می‌دهد. اکوها ضبط شده و به شکل فیلم یا عکس از داخل بدن تبدیل می‌شوند. انجام آزمایش اسپرم و آزمایش خون نیز ممکن است برای برخی مردان مبتلا به واریکوسل که نگران توانایی باروری خود هستند تجویز شود.
چه موقع درمان واریکوسل ضروری است؟
اگر شما در یک سمت یا دو سمت خود به واریکوسل مبتلا شده‌اید، ممکن است پزشک درمان آن را در شرایط خیلی خاص توصیه کند که این شرایط به شرح زیر است:
- زمانی که شما و شریک جنسی شما نابارور هستید (بارداری نشدن پس از یک سال مقاربت جنسی مکرر و محافظت نشده)، نتایج آزمایش اسپرم شما غیر عادی است و واریکوسل در هنگام انجام معاینات فیزیکی تشخیص داده می‌شود.
- زمانی که واریکوسل باعث درد و ناراحتی شما شده است
- زمانی که اختلاف قابل توجهی بین سایز و اندازه بیضه‌های شما وجود دارد.
درمان واریکوسل بیضه
تصمیم در مورد درمان واریکوسل به وجود علائم و تلاش و تمایل شما برای بچه‌دار شدن بستگی دارد. مردانی که علامتی در آنها مشاهده نمی‌شود معمولاً نیازی به انجام اقدامات درمانی ندارند. مردانی که علائم خفیف یا علائم گاه‌به‌گاه دارند با انجام اقدامات زیر می‌توانند ناراحتی‌های خود را کنترل کنند:
- پوشیدن بیضه‌بند در هنگام ورزش کردن یا ایستادن‌های طولانی مدت
- اجتناب از انجام فعالیت‌هایی که باعث ناراحتی می‌شوند.
- استفاده از یخ روی اسکروتوم یا ناحیه تناسلی
- مصرف داروهای مسکن بدون نیاز به نسخه پزشک مانند ایبوپروفن یا استامینوفن
عمل جراحی و امبولیزاسیون
اگر انجام اقدامات درمانی غیرتهاجمی در رفع علائم واریکوسل مؤثر واقع نشد یا اگر فرد نگران توانایی باروری خود است می‌توان واریکوسل را با انجام عمل جراحی که به امبولیزاسیون معروف است درمان کرد. هدف از درمان متوقف کردن عبور جریان خون از سیاهرگ‌های بزرگ شده است. در هنگام انجام امبولیزاسیون، سیاهرگ‌های واریکوسل از داخل به وسیله ایجاد یک لخته در سیاهرگ مسدود می‌شوند. در هنگام انجام عمل جراحی، سیاهرگ‌های واریکوسل عمداً با استفاده از یک گیره یا گره زدن قسمت خارجی سیاهرگ مسدود می‌شوند. هر دو نوع عمل سرپایی انجام می‌شوند بدان معنا که شما در همان روزی که عمل جراحی یا عمل امبولیزاسیون را انجام داده‌اید می‌توانید به منزل مراجعه کنید.
دوره بهبودی پس از انجام عمل جراحی
پس از انجام عمل جراحی باید یک نفر شما را به منزل رسانده و یک شب نزد شما بماند. شما باید بیشتر زمان را در روز عمل و یک روز پس از آن دراز کشیده یا به پشت تکیه دهد. شما باید به آرامی در اطراف منزل پیاده‌روی کرده تا عضلات ساق پای شما تقویت شده و بتوانید حمام رفته و غذا میل کنید. زمانی که شما به پشت تکیه داده‌اید یا دراز کشیده‌اید، هر ساعت عضلات ساق پای خود را تمرین دهید. راه رفتن و تمرین دادن عضلات ساق پا به پیشگیری از شکل‌گیری لخته خون در سیاهرگ‌های پا کمک می‌کند. برخی ناراحتی‌ها و دردها پس از انجام عمل جراحی عادی است. به هر حال بیشتر افراد، درد خفیف تا متوسطی را تجربه می‌کنند (معمولاً در رتبه‌بندی بین 0 تا 10 بیماران درد را در حد 5 یا کمتر گزارش کرده‌اند). شما می‌توانید با انجام بسیاری از کارها درد پس از انجام عمل جراحی را مدیریت کرده و دروان بهبودی را راحت‌تر بگذرانید.
- در مورد مصرف مسکن‌ها و داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی بدون نیاز به نسخه پزشک مانند ایبوپروفن با پزشک مشورت کنید. برخی داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی تجویزی هستند که می‌توانند مؤثرتر واقع شوند.
- به مدت 20 دقیقه در هر ساعت از یخ روی اسکروتوم و ناحیه شکافته شده برای عمل در زمان‌هایی که بیدار هستید استفاده کنید. استفاده از بسته‌های یخ تا چند ساعت پس از انجام عمل جراحی مؤثرتر است.
نتایج حاصل از انجام عمل جراحی
- انجام عمل جراحی برای واریکوسل دردناک: بیشتر بیماران مبتلا به واریکوسل درد دارند که پس از انجام عمل جراحی درد آنها کاهش یافته یا حتی برطرف می‌شود.
- انجام عمل جراحی برای باروری: تحقیقات متعدد انجام شده نشان می‌دهد که پس از انجام عمل جراحی، تعداد و توانایی حرکتی اسپرم‌ها بهبود می‌یابد. برخی تحقیقات نشان می‌دهد که احتمال بارداری در زوج‌هایی که واریکوسل را درمان کرده‌اند 30 تا 50 درصد بیش از افرادی است که این بیماری را درمان نکرده‌اند.
عوارض جانبی
برخی از عوارض جانبی احتمالی ناشی از انجام عمل‌های جراحی سرپایی عبارتند از:
- عفونت در ناحیه جراحی‌شده. ابتلا به این عارضه در کمتر از 1 درصد از بیماران گزارش شده است.
- جمع شدن بیضه در سمتی که عمل جراحی دران سمت انجام شده است. ابتلا به این عارضه در کمتر از 1 درصد از بیماران گزارش شده است.
- جمع شدن مستمر مایع در اطراف بیضه که به عنوان هیدروسل نیز شناخته می‌شود. ابتلا به این عارضه در کمتر از 1 درصد از بیماران گزارش شده است.